De basis: angst als drijvende kracht
Angst is een emotie die je ongetwijfeld kent, maar misschien probeer je het vaak te verbergen. Het is dat oncomfortabele gevoel dat opkomt als je geconfronteerd wordt met iets waar je kwetsbaar voor bent. Herken je dat je een knoop in je maag krijgt als je voor een groep moet spreken? Of voel je je soms verlamd bij de gedachte aan een grote verantwoordelijkheid?
Hoewel angst vaak als negatief wordt gezien, heeft het een belangrijke functie in je leven. Het is als een ingebouwd alarmsysteem dat je waarschuwt voor potentiële gevaren en je alert houdt. Maar omdat deze emotie zo intens kan zijn, ontwikkel je vaak afweermechanismen om ermee om te gaan.
Schuld en schaamte: de primaire afweer
De volgende laag van afweer wordt vaak gekleurd door gevoelens van schuld en schaamte. Stel je voor: je hebt keihard gewerkt aan een project, maar het resultaat valt tegen. Zelfs als anderen zeggen dat je het goed hebt gedaan, blijft er een stemmetje in je hoofd zeggen dat je tekort bent geschoten.
Deze emoties zijn pijnlijk, maar ze hebben een doel in je leven. Schuld kan je helpen verantwoordelijkheid te nemen voor je daden, terwijl schaamte je bewust maakt van sociale normen. Toch kunnen deze gevoelens je ook gevangen houden in een negatieve spiraal van zelfkritiek.
Emoties zoals schuld, schaamte, woede, angst en verdriet sturen ons gedrag op manieren die we vaak niet eens doorhebben.
Valse hoop: pleasen en grenzen overschrijden
In de derde laag komt de overtuiging naar voren dat als je maar hard genoeg je best doet, je vanzelf krijgt wat je nodig hebt. Dit uit zich vaak in pleasen en het negeren van je eigen grenzen. Herken je dat je soms te hard werkt of nooit ‘nee’ zegt, in de hoop dat anderen je uiteindelijk wel zullen waarderen?
Deze laag zorgt ervoor dat je uitputtend probeert te voldoen aan andermans verwachtingen. Je gelooft dat je inspanningen op een dag beloond zullen worden, wat je motiveert om steeds meer te geven, zelfs ten koste van je eigen welzijn.
Valse macht: woede en projectie als bescherming
Woede is een van de meest zichtbare afweermechanismen. Het is een krachtige emotie die je vaak gebruikt om jezelf te beschermen. Herken je het gevoel dat een collega je expres tegenwerkt, terwijl de werkelijke bron van je frustratie ergens anders ligt?
Woede voelt vaak als een verdedigingsmechanisme dat je controle geeft. Het projecteert je gevoelens naar buiten toe, zodat je je krachtiger en minder kwetsbaar voelt. Toch is het belangrijk om te beseffen dat deze woede meestal een masker is voor diepere gevoelens van angst of verdriet.
Ontkenning van behoeften: verdriet en zelfverwaarlozing
De laatste laag van afweer is misschien wel de meest subtiele. Hierin ontken je je eigen behoeften en overtuig je jezelf ervan dat je verlangens er niet toe doen. Herken je het gevoel dat je alles alleen moet doen, omdat je het idee hebt dat je anderen niet mag belasten?
Deze laag zorgt ervoor dat je jezelf blijft wegcijferen. Je gelooft dat het beter is om je verdriet te negeren dan om toe te geven dat je behoefte hebt aan steun of liefde. Dit leidt tot zelfverwaarlozing en emotionele uitputting.
Waarom reageer je zoals je doet?
Door deze lagen van afweer en de bijbehorende emoties – angst, schuld, schaamte, woede en verdriet – te begrijpen, kun je eerlijker naar jezelf kijken. Waarom reageer je zoals je doet? Welke emoties probeer je eigenlijk te vermijden? Door deze gevoelens te erkennen en te omarmen, kun je je afweermechanismen langzaam ontmantelen en op een gezondere manier met je emoties omgaan.